Zamek Książ w Wałbrzychu złożył wniosek o przyznanie wyjątkowego statusu – 9 lutego 2018 roku na biurku pani Anny Nowakowskiej – Ciuchery, kierownik Delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Wałbrzychu, znalazł się projekt o uznanie zespołu zamkowo- parkowego Książ za pomnik historii.
Zamek, który posiada średniowieczną metrykę z XIII w. jest największym na Dolnym Śląsku i trzecim, co do wielkości w Polsce. Wraz z otoczeniem o unikalnych wartościach krajobrazowo-przyrodniczych i elementami ukształtowanego ostatecznie na początku XX w. potężnego zespołu rezydencjonalnego stanowi jedyne kompletnie zachowane w swej historycznej formie takie założenie w Polsce, w dodatku o tak rozległym obszarze. O wyjątkowości Książa świadczy fakt, że jest także wynikiem świadomego nawarstwiania zabytkowej struktury, powstającej zgodnie z obowiązującymi stylami na przestrzeni siedmiu wiekówprzez co stał się on monumentem niezwykle malowniczym. Zamek odzwierciedla zmiany polityczne i gospodarcze na kontynencie i stanowi pomnik historii Śląska – pogranicznej krainy o złożonej strukturze społecznej z powodu licznych zmian przynależności państwowej. Decyzje Piastów, Luksemburgów, Jagiellonów, Habsburgów, Hohenzollernów odcisnęły na zamku swój wyrazisty ślad. Piętno zostawiły także totalitarne rządy Hitlera i Stalina. Właściciele Książa od Piastów po Hochbergów, którzy panowali tu ponad 400 lat, jako bezpośredni uczestnicy wielkiej polityki, naznaczyli swą siedzibę oryginalnym rysem wielokulturowości, ważnej dla tożsamości Śląska. Jest to widoczne w bogatym kształcie artystycznym założenia czerpiącego wzorce z rozmaitych źródeł, co składa się na niezwykle oryginalny wyraz całości wnioskowanego zespołu. Ponadto bez wątpienia stanowi on prekursorski w Europie przykład kształtowania kompleksu architektonicznego na przełomie wieków z wykorzystaniem walorów naturalnego krajobrazu. Niezwykła atrakcyjność otoczenia zamku o każdej porze roku sprawiła, że bardzo wcześnie włączony został do międzynarodowej turystyki. Obecnie całe opisane założenie znajduje się w obrębie Książańskiego Parku Krajobrazowego.Dziś Książ należy do najokazalszych obiektów rezydencjonalnych na naszym kontynencie. Zamek opasany reliktami obwarowań i wykutymi w skale tarasowymi ogrodami wraz ze swym zabytkowym otoczeniem, podzamczem i rozległym założeniem parkowym jest wybitnym przykładem harmonijnego mariażu monumentalnej budowli z obszarami komponowanego i naturalnego krajobrazu. Pomimo licznych wojen na Śląsku, Książ ostał się właściwie nienaruszony, a wręczregularnie rozbudowywany i modernizowany. Każde stulecie zaznaczyło w budowli, jej dekoracji oraz kształcie otoczenia swój ślad, dlatego reprezentuje ona barwną mozaikę stylów od średniowiecza po modernizm, odzwierciedlając prądy kulturowe i smak artystyczny wielu epok i fundatorów czerpiących inspiracje z różnych części Europy, a nawet Azji. To w przeszłości i dziś ważny ośrodek kultury Śląska, o złożonej i niezwykle interesującej historii, centrum wyjątkowego, świadomie kształtowanego krajobrazu kulturowego, który musi być otoczony szczególną troską.
